Отбасы – адамзат үшін ең басты құндылық. Алайда құрмет пен сыйластық, сенім мен махаббат ғайып бола бастағандықтан ба, шағын мемлекеттің шырқы бұзылатын жағдай азаймай тұр. Ажырасу – қазақ қоғамындағы ең өзекті мәселе. Бірер жыл бұрын отау құрған жастардың үштен бірі арада аз уақыт өткенде некесін бұзып жататыны туралы деректі оқып, тіксініп қалғанымыз рас.
Отау құрған жастардың жолы неліктен екіге айырылып жататыны – жеке бас мәселесі. Әйткенмен, ажырасу дерегі тіркелгеннен кейін алимент төлеуге келгенде ат-тонын ала қашатындар аз емес. Бала алдындағы борышын өтеуден жалтарғысы келетіндерге қандай шара қолданылады?
Облыстық Әділет департаментінің басшысы Нұрғали Андасовтың айтуынша, өңірде алимент өндіріп алу жөніндегі құжат саны 16 мыңнан асып кеткен.
«Алимент өндіру бір реттік атқарушылық іс санатына жатпайды. Бала кәмелет жасына толғанға дейін бірнеше жылға созылады. Осыны ескерген жөн шығар. Өкінішке қарай, кейбір борышкерлер нақты материалдық мүмкіндікке ие бола тұра, өз баласын асыраудан саналы түрде жалтарады. Кірісі мен мүлкін жасыратын ер азаматтар да баршылық», дейді департамент басшысы.
Жеке табысын жасыратындар туралы әңгімені бұрын да еститінбіз. Енді ресми деректі білгеннен кейін ер азаматтар тарапынан орын алған дүниеқоңыздық бізді де таңғалдырып отыр. Өзінен аямағанды туған баласынан аяғаны несі екен?
Н.Андасов келтірген дерекке жүгінсек, сот орындаушылар қолға алған 16 314 алимент өндіру құжатының 6 177-сі мерзімге сай орындалуы үшін қадағалауға алынған болса, 9 447 азамат алиментті өз еркімен төлеп жатыр екен. Ал алимент төлеуден берешегі үш айдан асқан 439 атқарушылық құжат бар. 201 проблемалық алимент бойынша жалпы берешек 224 658 123 теңгені құраған. Берешек соманың 224 млн-нан асып кеткеніне қарап, әрбір азаматтың мойнында орта есеппен млн-нан аса қарыз бар деп болжауға болатын секілді.
Бірнеше жыл бұрын әкенің немқұрайдығы үшін алиментті ата-әжеге төлету туралы әңгіме қозғалған еді. Білетіндер мұны Италия елінің тәжірибесі деп айтқаны жадымызда. Сол Италия тәжірибесі ақыры Жамбыл облысына да жеткен секілді. Баласының берешегін ата-әже өтейтін кез де алыс емес. Сондай-ақ борышкер әйелдерден алимент өндіру ісі де жүйелі жүргізіліп жатыр.
«Өңірде жеке сот орындаушылар 366 әйел азаматтан алимент өндіру туралы атқару өндірісін қолға алған. Сондай-ақ апасынан алимент өндіру туралы бір атқару өндірісі орындауда бар екенін айта кеткен жөн. Қазіргі таңда сот ата-апасынан берешекті алу талап-арызын қарап жатыр», дейді Н.Андосов.
Алимент төлеуден саналы түрде жалтаратындармен қатар, жұмыссыздық салдарынан борышын өтей алмай жүрген азаматтар да жеткілікті. Осы олқылықтың орнын толтыруға өңірде айтарлықтай жұмыс қолға алыныпты. Әділет департаментінің басшысы келтірген мәліметке сүйенсек, өткен жылы өңірде алимент төлеуден қарызы бар борышкерлерді жұмысқа орналастыру мақсатында 26 жәрмеңке ұйымдастырылып, нәтижесінде 228 азамат жұмысқа орналасыпты. Сонымен қатар жеке сот орындаушыларының жолдамасымен 153 адам түрлі серіктестік пен шаруа қожалығына жұмысқа тұрған. Жалпы алғанда, 381 азамат жұмыспен қамтылған. Бұл да бір игі іс екені анық.
Департамент басшысы келтірген деректер кімді де болсын ойландырмай қоймайды. Әрине, отбасылық өмірдегі мәселелерді шағын мемлекет мүшелері өздері шешеді. Алайда жұбы жараспай екіге айырылған отбасылардың алимент төлеуге келгенде жалтарып кетуге ұмтылатыны жанға батады.