Жаңа жыл табалдырықтан аттаған сәттен бастап еліміздің тыныс-тіршілігінде айтулы өзгерістер болады. Қаңтар айы азаматтар үшін тек демалыс күндерімен ғана емес, құқықтық және экономикалық маңызы бар жаңа ережелермен есте қалмақ. Бұл айда бізді 12 демалыс пен 19 жұмыс күні күтіп тұр, деп жазады Egemen.kz.
Фото: ЖИ
Салық кодексі: Экономиканың жаңа тынысы
2026 жылдың 1 қаңтарынан бастап еліміздің экономикалық қатынастарын реттейтін негізгі құжат – жаңа Салық кодексі күшіне енеді. Мұндағы ең маңызды өзгерістердің бірі – Қосылған құн салығының (ҚҚС) 12% деңгейінен 16% деңгейіне дейін көтерілуі. Сонымен қатар ҚҚС бойынша міндетті тіркеу шегі 15 млн теңгеден 40 млн теңгеге дейін ұлғайтылды.
1 қаңтардан бастап салық реформасы күшіне енеді. Базардағы баға шарықтауы ықтимал
Алайда мемлекет әлеуметтік маңызды салаларды салықтық жүктемеден қорғауды да ұмытқан жоқ. Енді төмендегі тауарлар мен қызметтер ҚҚС-тан босатылады:
- Тегін медициналық көмектің кепілдік берілген көлемі аясындағы тауарлар мен қызметтер;
- Міндетті медициналық сақтандыру қызметтері;
- Отандық баспа өнімдері (кітаптар) мен оларды басып шығару қызметтері.
Жеке және корпоративті табыс салығы бойынша жаңа тәртіп орнайды. Корпоративтік табыс салығының (КТС) базалық мөлшерлемесі 20% болып бекітілсе де, кейбір секторлар үшін өсім қарастырылған:
- 25% – банктер (ШОБ-ты несиелеуді қоспағанда) мен ойын бизнесі үшін;
- 5% (2026 жылы) және 10% (2027 жылдан бастап) – әлеуметтік сала ұйымдары үшін;
- 3% – ауыл шаруашылығы өндірушілері үшін сақталады.
Ал жылына 8500 АЕК-ке дейін (33,5 млн теңге) табыс табатындар үшін 10% мөлшерлеме сақталады. Ал табысы бұл шектен асатын тұлғалар 15% төлейтін болады. Дивидендтер бойынша да осыған ұқсас тәсіл қолданылады: жылына 230 000 АЕК (шамамен 995 млн теңге) шегіндегі табысқа 5% жеңілдік қолданылса, одан асқан сомаға 15% салық салынады.
Әлеуметтік кепілдіктер мен АЕК өсімі
2026 жылдың 1 қаңтарынан бастап «2026 – 2028 жылдарға арналған республикалық бюджет туралы» заң күшіне енеді. Соған сәйкес, айлық есептік көрсеткіш (АЕК) 393 теңгеге өсіп, 4 325 теңгені құрайды.
Жаңа жылдағы негізгі әлеуметтік көрсеткіштер:
- Ең төменгі базалық зейнетақы төлемі – 35 596 теңге;
- Ең төменгі зейнетақы мөлшері – 69 049 теңге;
- Ең төменгі күнкөріс деңгейі – 50 851 теңге.
- Ең төменгі жалақы (МЗП) өзгеріссіз қалады – 85 000 теңге.
Фото: Ашық дереккөз
Бюджетте зейнетақыны 10% индексациялау қарастырылған. Сонымен қатар Үкіметтің 2025 жылғы 17 желтоқсандағы қаулысына сәйкес, еңбекке қабілеттілігінен және асыраушысынан айырылу жағдайлары бойынша әлеуметтік төлемдер де нақты алып отырған сомадан 10% мөлшеріне артады.
Зейнетақы жинағы: Таңдау мен шектеу
Зейнетақы жинағын мақсатты пайдалану үшін қажетті «жеткіліктік шегі» 2026 жылы орта есеппен 10% деңгейіне жоғарылайды.
Жаңа жылға дейін зейнетақы жинағынан қалай ақша алып қалуға болады?
Есесіне, әрбір салымшы өз жинағын инвестициялаудың үш стратегиясының (консервативті, теңгерімді және агрессивті) бірін өз бетінше таңдау құқығына ие болады.
Мобильді аударымдар мен Қаржылық бақылау
1 қаңтардан бастап банк шоттары мен мобильді аударымдарды бақылаудың жаңа ережелері іске қосылады. Егер жеке тұлғаның шотына үш ай қатарынан ай сайын 100 және одан да көп түрлі адамнан ақша түссе және бұл сома 12 ең төменгі жалақыдан (2026 жылы 1,02 млн теңгеден) асса, бұл кәсіпкерлік қызметтің белгісі ретінде қарастырылады.
Құжат рәсімдеу және МӘМС жаңалықтары
Алғаш рет куәлік алатындар немесе мерзімі өткен құжатты ауыстыратындар үшін мемлекеттік баж алынбайды (тегін). Алайда куәлікті жылына екі реттен көп жоғалтқандар 1 АЕК (4 325 теңге) төлейді. Паспорт бағасы:
- Балаларға – 17 300 теңге (4 АЕК);
- 36 беттік – 34 600 теңге (8 АЕК);
- 48 беттік – 51 900 теңге (12 АЕК).
Сақтандыру жүйесіне кемінде 5 жыл бойы тұрақты жарна төлеген азаматтар табысынан айырылған жағдайда 6 айға дейін сақтандырылған мәртебесін сақтайды. Басқалар үшін бұл мерзім 3 ай.
Сондай-ақ 2026 жылдан бастап қант диабетімен ауыратын науқастарды емдеу мен бақылау толықтай МӘМС жүйесіне енеді.
Нарықтағы баға мен инфляциялық қысым
Ұлттық банк ҚҚС-тың көтерілуіне байланысты инфляцияның жеделдеуі мүмкін екенін ескертеді. Бұл әсіресе азық-түлік емес тауарлар мен қызмет көрсету саласына әсер етпек.
- Байланыс пен Интернет: Beeline мен Tele2/Altel тарифтерді көтеруде. Күнделікті пакеттер 30-40 теңгеге, ал «Меняй все Promo» сияқты тарифтер 270 теңгеден 300 теңгеге дейін өседі.
- Логистика: Мұнай тасымалдау тарифі 37,9% мөлшеріне (тоннасына 6 777,76 теңге) қымбаттайды.
- Теміржол: КТЖ тарифтерді өсіруді жоспарлағанымен, 2026 жылдың 1-тоқсанына мораторий енгізілді.
- Техника: Оперативті жады (DDR5) мен SSD-дискілердің тапшылығы бағаның 100% деңгейіне дейін өсуіне әкеледі.
- Электромобильдер: Квотаның болмауына байланысты баға 30-40% мөлшерге жетеді.
- Жылжымайтын мүлік: Элиталық баспаналар мен тәуліктік жалға алу бағасының 46,6% деңгейіне дейін өсуі байқалып отыр. (тәулігіне 15 мың теңгеден 22 мың теңгеге дейін).
Фото: Ашық дереккөз
АЕК-тің өсуімен қатар айыппұлдар да артады. Жылдамдықты 10-20 км/сағ асыру 21 625 теңгеге, ал 40 км/сағ артық асыру 86 500 теңгеге жетеді. Нотариус қызметтері де қымбаттайды: қаладағы мүлік келісімі 51 900 теңгеге дейін, ауылда 11 677 теңгеге дейін барады.
18 қаңтардан бастап ЖИ жүйелерін қолдану бойынша жаңа талаптар күшіне енеді. Оның көмегімен жасалған өнімдер міндетті түрде таңбалануы тиіс. Заң бұзушыларға 15 АЕК-тен 200 АЕК-ке дейін (ірі бизнес үшін) айыппұл салынады.